Có cơ duyên được tiếp xúc nhiều nhân vật tên tuổi trong đời nhưng với Kim Cương, cuộc hạnh ngộ may mắn nhất là khi gặp Cố Giáo sư – Tiến sĩ (GS-TS) Trần Văn Khê tại Pháp năm 1960. Lúc đó, Kim Cương chân ướt chân ráo, một mình du học. Cố GS-TS vốn là chỗ thân tình với mẹ nghệ sĩ Kim Cương – cố NSND Bảy Nam và nghệ sĩ Năm Phỉ (dì ruột Kim Cương) vì cùng quê Mỹ Tho.
Cố GS-TS Trần Văn Khê – Người Việt Nam đầu tiên nhận Tiến sĩ khoa âm nhạc học vào năm 1958, với luận án âm nhạc truyền thống Việt Nam. Ông nguyên là giáo sư Trường Đại học Sorbonne (Pháp), thành viên danh dự Hội đồng quốc tế âm nhạc – UNESCO. Nhiều năm sinh sống và làm việc tại nước ngoài nhưng ông dành trọn tấm lòng cho văn hóa nước nhà. Dù không được ai giao phó, suốt cuộc đời mình ông tự đề cho bản thân bổn phận phụng sự nền âm nhạc cổ truyền. Qua đó, ông gửi gắm tình yêu văn hóa dân tộc lớn lao, cũng như góp phần truyền “lửa” cho thế hệ trẻ trong việc giữ gìn kho tàng âm nhạc dân tộc một cách trân trọng.
Những năm ở xứ người, giáo sư Khê như ngọn đèn dẫn lối cho Kim Cương. Vốn là nhân vật uy tín trong Hội đồng Âm nhạc Quốc tế – UNESCO, ông dắt Kim Cương khắp nơi học hỏi. Theo chân ông, nữ nghệ sĩ được tìm tòi về các rạp hát, phim trường, vào tận hậu trường, học tập không chỉ kỹ năng diễn xuất mà còn ở lối tổ chức, quản lý. Đi tới đâu, ông cũng luôn nhắc nhở Kim Cương rằng học hỏi không phải để bắt chước. Học hỏi nghĩa là học cái hay, cái giỏi của nước người nhưng không bao giờ được quên tính dân tộc. Và đó cũng chính là kim chỉ nam trong 60 năm làm nghề, giúp Kim Cương Việt Nam hoá kịch nước ngoài, làm giàu cho kịch nghệ Việt Nam. Khi Kim Cương về nước dựng vở kịch kinh điển của Pháp – Trà hoa nữ, người đầu tiên kỳ nữ mời đến xem chính là giáo sư Khê. Là người dẫn dắt và theo sát Kim Cương từ những ngày đầu sang tu nghiệp tại Pháp, giáo sư Khê đánh giá rất cao tinh thần học hỏi, không khuất phục trước những khó khăn và đặc biệt là sự sáng tạo trong từng tác phẩm của nữ nghệ sĩ.
Với nghệ sĩ Kim cương, giáo sư Khê như người thầy, người thân, một người anh lớn và cũng là chỗ dựa tinh thần vững chắc. Ông thường gọi kỳ nữ bằng em, xưng là anh Hai. Kim Cương cũng luôn khẳng định cuộc đời mình có hai điểm tựa, đó là mẹ – cố NSND Bảy Nam và cố GS-TS Trần Văn Khê. Ngoài những bài học về nghệ thuật, điều nữ nghệ sĩ nhớ nhất về giáo sư Khê là những bài học đối nhân xử thế. Có một lần, Kim Cương và cố nghệ sĩ Phùng Há dự Liên hoan nhạc kịch thế giới ở Hamburg (Đức). Hai nghệ sĩ diễn lại vở Phụng Nghi Đình, dưới phần đệm đàn của giáo sư Khê. Vượt qua hơn 80 quốc gia, hai nghệ sĩ Việt đoạt hạng nhất. Sau hội thi, một số nam đồng nghiệp ở nước bạn ấn tượng với Kim Cương, mời kỳ nữ đi uống cà phê, tham quan thành phố. Với vẻ háo hức, Kim Cương hỏi ý kiến giáo sư. Ông ôn tồn: “Ra nước ngoài mà được bạn bè tiếp đón thì tốt, anh Hai rất hoan nghênh. Nhưng em nhớ em đi chuyến này với tư cách đại diện cho nghệ sĩ Việt, phải giữ kẽ chứ không xem như những cuộc hẹn bình thường”. Đó là một trong những bài học vô giá mà có lẽ không một cuốn sách nào có thể mang lại, làm nên một nghệ sĩ Kim Cương – một trong những người đã đặt nền móng cho nền thoại kịch miền Nam.
Sau 50 năm nghiên cứu và giảng dạy ở Pháp, ông đã trở về sinh sống và tiếp tục sự nghiệp nghiên cứu và giảng dạy âm nhạc dân tộc tại Việt Nam tại căn nhà tại số 32 Huỳnh Đình Hai (Q.Bình Thạnh, TP.HCM), là nơi để ông tổ chức các buổi sinh hoạt về âm nhạc dân tộc.Gần gũi, thâm trầm, nghiên cứu uyên thâm, mang âm nhạc dân tộc ra phổ biến với bạn bè thế giới, GS-TS Trần Văn Khê khiến ta thêm yêu âm nhạc Việt Nam và lịch sử Việt Nam. Ông đã chạm tay vào những đỉnh cao nhất của cuộc đời nghiên cứu, đã để lại hậu thế một di sản đồ sộ.
Mỗi năm cứ đến dịp tổ chức chương trình “Nghệ sĩ tri âm”, nghệ sĩ Kim Cương lại nhớ đến ông. Tập hồi ký này là Kim Cương dành riêng cho ông – người thầy, người anh đáng kính. Mời quý khán giả theo dõi Tập 19 – Người thầy không lớp học của tôi để cùng NSND Kim Cương ôn lại những kỷ niệm khó quên về GS – TS Trần Văn Khê
— Phát hành 20h Thứ ba, Thứ năm, Thứ bảy hàng tuần
Website: www.kynukimcuong.vn
YouTube: https://tinyurl.com/YouTube-HoiKyKimCuong
Spotify: https://tinyurl.com/Spotify-HoiKyKimCuong
Apple Podcast: https://tinyurl.com/Apple-HoiKyKimCuong
Mọi thông tin, xin vui lòng liên hệ qua email : nghesikimcuong@gmail.com